Kunnen minderjarigen zelfstandig beslissingen nemen over de verwerking van hun persoonsgegevens?

Het Belgische Burgerlijke Wetboek (B.W.) voert een algemeen beschermingsstatuut in voor minderjarigen: Enerzijds stelt het B.W. dat minderjarige handelingsonbekwaam zijn (omdat ze als wilsonbekwaam worden ingeschat) waardoor ze geen beslissingen kunnen nemen die juridische gevolgen met zich meebrengen. Anderzijds stelt het Burgerlijk Wetboek ook dat (juridische) ouders in principe samen hun ouderlijk gezag uitoefenen over hun minderjarig kind. Dit houdt o.a. in dat ouders samen alle belangrijke beslissingen moeten nemen over hun minderjarig kind (en daarom ook recht hebben op informatie over hun minderjarig kind). 

Er bestaat ondertussen echter belangrijke regelgeving die duidelijk vertrekt vanuit een mogelijke wilsbekwaamheid van minderjarigen (waaraan dan ook een beperkte handelingsbekwaamheid gekoppeld wordt):
1. De Wet Patiëntenrechten stelt dat wanneer de betrokken beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg (dit kan o.a. een arts, verpleegkundige, klinisch psycholoog,... zijn) van mening is dat de minderjarige patiënt wilsbekwaam is (en dus voldoende kan inschatten wat in zijn belang is +  voldoende kan inschatten wat de gevolgen van zijn daden zijn), deze bekwame, minderjarige patiënt zijn patiëntenrechten zelfstandig kan uitoefenen.
2. Het DRM stel dat wilsbekwame minderjarigen (vermoed vanaf 12 jaar) moeten instemmen met buitengerechtelijke jeugdhulp.

In de praktijk wordt ondertussen bovendien ook aanvaard dat bekwame minderjarigen (vermoed vanaf 12-13 jaar) minstens samen met hun ouders, soms zelfstandig, beslissingen mogen nemen over hun privacy in het algemeen.  

De begrippen ‘privacy’ en ‘verwerking persoonsgegevens ‘ zijn wel niet zomaar inwisselbaar. Privacy is de algemene term waarmee bedoeld wordt dat iedereen, ook minderjarigen, bepaalde zaken voor zichzelf mag en kan houden, met name gevoelige informatie over zichzelf. De verwerking, registratie, inzage enz. van al dan niet gevoelige persoonsgegevens valt onder specifieke regelgeving en is dus beperkter dan het algemene recht op privacy. Zo valt een dagboek van een minderjarige wel degelijk onder zijn privéleven, maar dit is geen ‘persoonsgegeven’ zoals bedoeld in de Wet betreffende de bescherming van natuurlijke personen m.b.t. verwerking Persoonsgegevens (nieuwe Privacywet).

De EU heeft de regelgeving rond de verwerking van persoonsgegevens steeds sterker gereguleerd. Zo stelt de AVG (Algemene Verordening Gegevensverwerking) dat minderjarigen vanaf 16 jaar zelf toestemming kunnen geven voor de verwerking van gegevens in het kader van een voor hen rechtstreeks aanbod van onlinediensten (bv. om een profiel aan te maken op sociale media). Voor jongere minderjarigen is de toestemming van hun wettelijke vertegenwoordiger nodig. Lidstaten kunnen deze leeftijd eventueel wel verlagen naar minimum 13 jaar, zoals ook gebeurde in België in art. 7 van de nieuwe Privacywet.

Momenteel wordt verder bekeken in welke situaties en onder welke voorwaarden minderjarigen zelf beslissingen kunnen nemen m.b.t. hun privacy en m.b.t. de verwerking van hun persoonsgegevens in de jeugdhulp.