2024 - Mag een voorziening de kamer van een minderjarige cliënt controleren op drugs en alcohol?

Het vernieuwde DRM verbiedt het doorzoeken van de kamer van een minderjarige die verblijft in een (semi)residentiële voorziening of in een gemeenschapsinstelling.
Hierop wordt een uitzondering gemaakt voor voorzieningen met mandaat tot geslotenheid wanneer er individuele vermoedens zijn dat de minderjarige bepaalde voorwerpen of substanties bezit die de veiligheid van de minderjarige of anderen in het gedrang brengen. Hiervoor moet dus steeds een individuele risico-inschatting gebeuren.

De voorziening met mandaat tot geslotenheid gaat hierbij steeds in dialoog met de minderjarige. Als praten niet helpt en er nog steeds geïndividualiseerde vermoedens zijn van gevaar, kan de kamer van de minderjarige doorzocht worden met naleving van volgende voorwaarden: 

1. De minderjarige wordt onmiddellijk voorafgaand aan de doorzoeking geïnformeerd;
2. Er wordt maximaal naar gestreefd dat minderjarige aanwezig is bij doorzoeking; 
3. Doorzoeking gebeurt minimaal in aanwezigheid van een tweede persoon;
4. Er worden een aantal zaken mbt de doorzoeking genoteerd in het dossier van de minderjarige (oa. de geïndividualiseerde vermoedens die de basis vormen voor doorzoeking, het resultaat van de doorzoeking en de naam van diegene die de doorzoeking heeft uitgevoerd). 

De kamer betreden van een minderjarige die in een voorziening verblijft, kan verder ook mét toestemming van de betrokkene (de bekwame minderjarige of de ouders van de onbekwame minderjarige), in kader van de toezichtsopdracht van de voorziening (bv. op voorhand aangegeven wekelijkse poetsbeurten) en in kader van een noodtoestand wanneer er concreet, ernstig gevaar is voor de minderjarige, derden of het gebouw en waarbij het betreden van de kamer noodzakelijk is om dit gevaar aan te pakken.

Op voorhand afspraken maken met de jongeren rond het betreden van kamers kan. Maar zelfs wanneer de bekwame minderjarige zich akkoord verklaarde met deze afspraken (in een aparte overeenkomst of door bv. akkoord te gaan met het huishoudelijk reglement waarin dit opgenomen werd), kan hij zich hier toch nog tegen verzetten op het moment van de effectieve betreding. 

Let wel: wanneer het gaat om buitengerechtelijke jeugdhulp kan de voorziening eventueel beslissen om de samenwerking stop te zetten wanneer hierover niet tot een aanvaardbare overeenkomst kan gekomen worden met de bekwame minderjarige. De voorziening is dus bv. niet verplicht om een jongere op te nemen die principieel nooit toelaat dat men de kamer betreedt...

De voorziening kan bovendien beroep proberen doen op de politie om een kamer te doorzoeken. Maar ook de politie kan niet zomaar om het even wanneer een kamer doorzoeken zonder toestemming van de bekwame, minderjarige bewoner. De politie heeft hiervoor ofwel een huiszoekingsbevel van de onderzoeksrechter nodig, of er moet sprake zijn van een betrapping op heterdaad. Daarnaast kan de politie enkel in kader van gevaar (bv. een evacuatie, vermoedens van het voorbereiden van een terroristische aanslag,...) of bij ernstige vermoedens dat er drugs vervaardigd, bewaard of verkocht worden vanuit de kamer, een kamer doorzoeken.

Ten slotte ook nog meegeven dat ook de jeugdrechter kan beslissen om de begeleiding onder bepaalde, duidelijk omschreven, omstandigheden toelating te geven om de kamer van een minderjarige te controleren.