Inspraak en participatie

Minderjarigen hebben recht op inspraak en participatie in hun eigen hulpverleningstraject (DRM, artikels 16 tot en met 19).

Voorzieningen moeten een (collectieve) inspraakregeling voorzien.

De inbreng van de minderjarige is essentieel voor het slagen van de hulpverlening: hij kan aangeven hoe hij de situatie inschat en geeft zo ook belangrijke informatie aan de hulpverlener. Deze moet daar passend belang aan geven. Dit recht op inspraak en participatie betekent niet dat de minderjarige altijd gelijk heeft of steeds moet worden gevolgd. De hulpverlener behoudt zijn eigen professioneel inzicht en verantwoordelijkheid. Als hij afwijkt van wat de minderjarige wenst, dient dit goed uitgelegd en gemotiveerd te worden. 

Artikel 16 DRM - Recht op participatie
Met behoud van de procedureregels voor het verlenen van gerechtelijke jeugdhulp, heeft de minderjarige recht op participatie bij de totstandkoming en de uitvoering van de jeugdhulp die en van het aanbod in het kader van het jeugddelinquentie- recht, vermeld in artikel 3, §1, dat aan de minderjarige wordt verleend.
De minderjarige heeft het recht de regie van diens traject mee in handen te houden en heeft het recht om diens mening vrij te uiten in elke aangelegenheid of procedure over de jeugdhulp die en het aanbod in het kader van het jeugddelinquentierecht, vermeld in artikel 3, §1, dat de minderjarige betreft. Als de minderjarige niet in staat is om diens mening te uiten, worden passende maatregelen genomen om de mening van de minderjarige te achterhalen. Aan de mening van de minderjarige wordt in de mate van het mogelijke passend gevolg gegeven, in overeenstemming met de leeftijd en de maturiteit van de minderjarige. Als aan de mening van de minderjarige geen passend gevolg wordt gegeven, wordt dat afdoende gemotiveerd. De voormelde motivering wordt aan het dossier toegevoegd.

Artikel 17 DRM - Recht op periodieke evaluatie
Onverminderd de procedureregels voor het verlenen van gerechtelijke jeugdhulp, heeft de minderjarige recht op een periodieke evaluatie van de jeugdhulpverlening die de minderjarige krijgt en van het aanbod in het kader van het jeugddelinquentierecht, vermeld in artikel 3, dat de minderjarige krijgt, in functie van het zicht krijgen op het bereiken van de vooropgestelde hulpverlenings- en begeleidingsdoelen, in verhouding tot de duur van die hulpverlening of de begeleiding. De minderjarige heeft recht op participatie bij die evaluatie.

Artikel 18 DRM - Recht op participatie in semiresidentiële of residentiële jeugdhulpverlening of verblijf in een gemeenschapsinstelling of het Vlaams detentiecentrum
De minderjarige aan wie de voorziening semiresidentiële of residentiële jeugdhulpverlening aanbiedt, en de minderjarige die verblijft in een gemeenschapsinstelling of het Vlaams detentiecentrum, heeft het recht om met medebewoners te vergaderen over aspecten van jeugdhulpverlening of de begeleiding.

Artikel 19 DRM - Participatieregeling
De jeugdhulpvoorzieningen beschikken over een regeling met betrekking tot de inspraak van de minderjarige. Die inspraakregeling voldoet ten minste aan de volgende eisen:
1° er is een inspraakprocedure en/of een inspraakorgaan dat systematisch samenkomt en waar in een dialoog onderwerpen over het samenleven of het individuele begeleidingstraject besproken worden;
2° als dat mogelijk is en in elk geval bij semiresidentiële of residentiële jeugdhulpverlening en in een gemeenschapsinstelling en het Vlaams detentiecentrum, gebeurt de inspraak ook collectief;
3° elke minderjarige aan wie de jeugdhulpvoorziening jeugdhulpverlening of begeleiding aanbiedt of elke minderjarige die gebruik maakt van het aanbod in het kader van het jeugddelinquentierecht, vermeld in artikel 3, §1, kan participeren aan de inspraak;
4° de jeugdhulpvoorziening en het aanbod in het kader van het jeugddelinquentierecht, vermeld in artikel 3, §1, bieden hun medewerking om de systematische inspraak vanuit evenwaardigheid en gedeelde verantwoordelijkheid te realiseren.

Artikel 19/1 DRM - Recht op een ontwikkelingsgericht leefklimaat in de semi-residentiële en residentiële jeugdhulpverlening, een gemeenschapsinstelling of het Vlaams detentiecentrum
De jeugdhulpvoorziening die semi-residentiële of residentiële jeugdhulpverlening of begeleiding aanbiedt aan de minderjarige, organiseert in de voorziening een ontwikkelingsgericht leefklimaat.
Een ontwikkelingsgericht leefklimaat omvat de kwaliteit van de fysieke en sociale omgeving, waarin wordt voorzien in voldoende en noodzakelijke voorwaarden voor fysieke en mentale gezondheid, welzijn, contact, veiligheid en persoonlijke groei van minderjarigen. In een ontwikkelingsgericht leefklimaat worden minderjarigen behandeld met respect voor hun integriteit en menselijke waardigheid, de kinder- en mensenrechten en hun persoonlijke autonomie. Een ontwikkelingsgericht leefklimaat is in voorkomend geval gericht op herstel en in elk geval op succesvolle participatie in de maatschappij. De relatie tussen de minderjarige, de begeleider en de ruimere omgeving is daarin essentieel.
Het ontwikkelingsgericht leefklimaat wordt georganiseerd in dialoog en in gedeelde verantwoordelijkheid met de minderjarige.